Spijt 21.

Zijn wij sociale wezens? 22

Wat voel ik echt? 23

Heen en weer tussen verstand en gevoel 24

Authenticiteit, wel of niet gewenst? 25

Oprecht leven en de obstakels daarbij 26

Wennen aan ‘het is niet anders’ 27

Hoop en de oorlogen in Ukraíne en Gaza 28

Angst moet je volgen om te overleven, maar overwinnen om te leven 29

Geluk, voor iedereen haalbaar? 30.

"Je kunt schrijven zonder schrijver te zijn, zoals je kunt pianospelen zonder pianist te zijn" (Gerwin van der Werf).

Als je mij iets wil laten weten, dan kun je me mailen: h.v.veldhuijzen@gmail.com

Spijt  21

Het bestaat in vele vormen en soorten. En ‘t gaat doorgaans gepaard met mentale pijn. Meestal heeft het te maken met iets wat zich in het verleden heeft voorgedaan of met iets wat je juist nagelaten hebt om te doen. En vaak denken we dan dat zoiets niet meer is terug te draaien of is te herstellen. Spijt van ‘iets’ hebben. Heel vervelend.

We hebben er bijna allemaal last. Zeker als we er vruchteloos op blijven kauwen. We laten dan in ge-dachten steeds dezelfde verwijten langs komen zonder dat het iets oplevert. Piekeren dus. Wat wel helpt is om bij een spijtig voorval na te gaan of er sprake is van ‘gedane zaken nemen geen keer’. Dus of het gaat over iets dat niet meer te herstellen is. In zo’n geval heeft het eigenlijk geen zin om in een vervelend spijtgevoel te blijven hangen en is het verstandiger om te accepteren dat het is wat het is en vervolgens verder te gaan met je leven. Ofwel, om maar weer eens een tegeltjeswijsheid aan te halen: ‘Steek geen energie in zaken die je niet kunt veranderen’. Wist je trouwens dat deze wijsheid ontleend is aan de stoïcijnen? Die leerden ons om zaken te laten voor wat ze zijn als we er geen invloed op hebben om ze ten goede te veranderen. Dit laat overigens onverlet dat je ook van niet meer te herstellen spijtige gebeurtenissen veel kan leren. Maar dan ben je dus al voorbij dat belastende en uitzichtloze spijtgevoel en kun je wat meer op afstand naar een dergelijk voorval kijken. En je kunt jezelf vragen stellen. Wat zou ik nu anders doen? Of, hoe kan ik een volgende keer zoiets op tijd zien aankomen en proberen voor te zijn dat het leidt tot een vervelende escalatie?

Er komen ook spijtervaringen voort uit gebeurtenissen die eigenlijk niemands schuld zijn, maar zijn ont-staan door het lot. Spijt betreft dan vooral de ‘loop der dingen’. Ofwel, het gaat nu eenmaal zo. Ook kan er sprake zijn van spijtgevoel omdat de ooit gevoelde verbondenheid met een vriend of vriendin niet langer op die manier aanwezig is. Ook dat hoort voor een deel tot de loop der dingen en is niet zozeer iemands schuld. Het gaat dan om vriendschappen die vooral betekenis hadden in een bepaalde (moeilijke of juist leuke) periode. Als die voorbij is, blijkt zo’n vriendschap uit die tijd op te drogen.

Er zijn trouwens ook mensen die nooit ergens spijt van hebben. Die worden zo in beslag genomen door hun ambities dat ze over lijken gaan. Spijtgevoel zit dan alleen maar in de weg. Eigenlijk zijn dat niets ontziende egoïstische lieden die niet doen aan zelfreflectie.

En die reflectie is volgens filosoof Joke Hermsen nou juist essentieel bij het hebben van spijt. Volgens haar voel je bij spijt iets knagen, ga je daarbij stilstaan en denkt je erover na. ‘Spijt is een oprisping van het geweten’, zegt ze. En doorgaans ga je na zo’n zelfreflectie-oefening beseffen dat er ondanks spijt maar één ding op zit: doorgaan met leven en er het beste van maken. Zo bewust en zo goed mogelijk. Spijt heeft dan haar functie gehad. Je hebt ervan geleerd en je kan vervolgens dat leerinzicht meenemen in je verdere leven. Niet als ballast, maar als verworven leerpunt. Maar het kan ook zijn dat je gaandeweg zoveel spijt hebt opgebouwd als gevolg van een ooit genomen beslissing of een bepaalde manier van leven, dat het je meer dan genoeg is geworden. Dus dan besluit je dat het roer om moet en dat je  er iets aan gaat veranderen. Zoiets gaat echter meestal niet vanzelf. Volgens Hermsen kan het dan helpen om af en toe de eenzaamheid op te zoeken of een pauze in te lassen. Even niet voortjakkeren, maar durven verwijlen in de tijd. Je afvragen wat je goed of fout hebt gedaan. Herinneringen toelaten en daar een verhouding toe zoeken. Dus dan niet denken dat die spijtpijn vanzelf wel verdwijnt, want dat is meestal niet zo. Beter is dan om tijdens zo’n moment van zelfreflectie bewust terug te keren naar het moment van toen en te proberen dat te actualiseren naar het hier-en-nu. En vervolgens kun je met jouw-kijk-van-nu een nieuwe interpretatie geven aan een dergelijk spijtig voorval. Nagaan hoe je je anders tot zo’n spijtige gebeurtenis kan gaan verhouden omdat je in je leven de nodige wijsheid hebt opgebouwd. Als je  op een dergelijke manier probeert om te gaan met spijt poets je zoiets niet weg, maar je kan er alles in-de-tijd-van-toen plaatsend wel met meer begrip op terugkijken. 

Spijtige zaken, je kan ze met de kennis van nu en door de opgedane ontwikkeling in jouw leven opnieuw interpreteren en herbezien. Oók als je moet constateren dat wat gebeurd is, voor altijd is gebeurd…

• Herman

Zijn wij sociale wezens? 22

De gangbare opvatting is dat ons gedrag vooral is te begrij-pen als we onszelf bezien in onze sociale omgeving. Alle menselijke gedragingen spelen zich immers af in een sociaal veld. Een kind zou zich zonder voortdurende verzorging, ondersteuning en zonder voorbeelden niet als mens kunnen ontwikkelen. Tot zover is het redelijk aannemelijk om te vin-den dat wij mensen sociale wezens zijn. Maar toch, wat ‘sociaal gedrag’ is, hangt natuurlijk af van de definitie die je er aan geeft en hoe je de mens als sociaal wezen in een samenleving ziet. En ik vind eigenlijk dat we er wel heel van-zelfsprekend en makkelijk van uitgaan dat de mens een so-ciaal wezen is. Zeker als we bedenken dat het voortbestaan van de soort ook afhangt van het overleven van het individu. Bijgevolg heeft ons ‘sociale’ gedrag in elk geval tamelijk egoïstische trekjes. Ik vind dat overigens oké. Maar dan wel met de aantekening dat wij vooral sociale wezens zijn onder bepaalde voorwaarden en bijbedoelingen.     

Bedenkingen over ‘de mens als sociaal wezen’ heeft overigens niet iedereen. De mens mag dan wel van nature egoïstisch zijn, maar uit recent onderzoek blijkt dat we socialer zijn dan uit eigenbelang valt te verklaren. De belangrijkste opgaven van het leven zijn volgens die opvatting immers werk, liefde en zorg hebben voor onze maatschappij. En we kunnen die opgaven alleen maar goed uitvoeren in samenspel met andere mensen. En de ontwikkeling van een gemeenschapsgevoel is hierbij het belangrijkste. Wij zijn volgens deze visie dus gewoon sociale wezens, punt uit. Honderdduizenden jaren evolutie heeft opgele-verd dat wij de meest sociale diersoort zijn die er is. En levend in een groep ben je beter beschermd tegen allerlei gevaren. Om goed te functioneren, hebben die groepen en samenlevingen echter een struc-tuur nodig die voor samenhang ofwel binding zorgt. Sociale cohesie noemen we dat. Een subtiel spel, waarbij sociale samenhang en communicatie een hoofdrol spelen. In een groep leven is trouwens ook handig om een partner te vinden. Dit geloven in ‘de mens als sociaal wezen’ leidt tot steeds meer belangstelling voor en onderzoek naar de coöperatieve instelling van de mens. Mensen zouden veel sterker op het collectief gericht zijn dan voorheen werd aangenomen. Tot zover de meningen over de mens als sociaal wezen.                                                                      

Desondanks blijf ik me dan toch een paar dingen afvragen. Eeuwenlang leken immers valsheid, geslepen-heid en agressie het bewijs dat de mens in zijn diepste wezen individualistisch is aangelegd. Het waren eigenschappen die wij mensen aan de dag legden als het ging om ons lijfsbehoud. 'Hij is de ander een wolf'. Ook van het zogenaamde coöperatieve gedrag van mensen kun je zeggen dat zoiets uiteindelijk wordt ingegeven vanuit een berekenend eigenbelang: samenwerken loont.  Het idee van de egoïstische mens wordt vanaf de jaren zeventig van de vorige eeuw ook nog ’s ondersteund door de toegenomen kennis over biologische processen en de rol van erfelijk materiaal. Duidelijk blijkt dat de mens vooral geneigd is meer te doen voor een ander of voor een groep als hij als beloning voor dat 'sociale' gedrag iets terug kan verwachten. En de neiging tot samenwerken kun je eveneens zien vanuit een welbegrepen eigenbelang.

Extra ingewikkeld wordt het als we onderscheid maken tussen de mens als individu en de mens als deel van een groep. In oorlogssituaties zien we dat individuen binnen een groep doorgaans nog wel goed met elkaar om willen gaan. Groepen mensen daarentegen doen dat juist heel slecht. Het onderlinge ver-trouwen tussen groepen blijkt dan heel laag te zijn en de neiging tot rivaliteit heel groot.

Tenslotte, mensen die het meest afhankelijk zijn van anderen gedragen zich het a-sociaalst. Dit past in het beeld van de levensboog van mensen. Bij baby’s zie je uitermate egoïstisch gedrag dat volledig op directe behoeftebevrediging gericht is. En later, als bij ouderen de hersenfuncties het steeds meer laten afweten, of - nog erger - worden aangetast door Alzheimer, dan zie je dat mensen zich weer meer in zichzelf terugtrekken en zich tegenover de buitenwereld a-socialer gaan gedragen.

• Herman

Wat voel ik echt?  23

Het hebben van een goed zelfbeeld is denk ik belangrijk als je erachter wil komen wat je nou echt voelt. Hoe beter je zelfbeeld, des te makkelijker ben je in staat dicht bij je gevoel te komen. Maar een goed beeld hebben van jezelf is nog niet zo vanzelfsprekend. Dat komt omdat we geneigd zijn onszelf door een roze bril te zien. Zo vinden we onszelf stiekem een tikje beter dan gemiddeld. Ook competenter, invloedrijker en populairder. In elk geval schatten we onszelf vaak hoger in dan hoe anderen ons zien. En we vinden ons-zelf empathischer, verdraagzamer en vriendelijker dan we eigenlijk zijn. Kortom. mensen in jouw omge-ving die jou veel meemaken, hebben nogal eens een wat ander en wellicht accurater beeld over jouzelf.  

Terug naar het begin van deze mjmering. Hoe doe je dat, stil staan bij de vraag: hoe je je echt voelt?

Stel jezelf vragen. Overheerst er een prettig of een vervelend gevoel? Ben je levenslustig, relaxed of misschien moe? En waarom voel je je zo? Weet in elk geval, jouw eigen emoties doen ertoe. Die hebben een grotere invloed op jouw leven, jouw relaties en jouw functioneren dan je denkt. Emoties, ze spelen een belangrijke rol in ons leven. En ze hebben grote invloed op onze aandacht en concentratie. Ze sturen onze aandacht naar wat op een bepaald moment het belangrijkste is voor ons. En als we merken dat we ineens moeite hebben om onze aandacht erbij te houden of om dingen te onthouden, dan moeten er belletjes gaan rinkelen en moeten we ons afvragen welke emotionele informatie op zo’n moment kennelijk een rol speelt?

Gevoelens spelen ook een belangrijke rol bij onze beslissingen. En positieve emoties, zoals dankbaarheid, liefde en lachen, hebben een heilzaam effect op onze gezondheid. Ze motiveren ons om dingen te doen of na te laten die ons leven verbeteren of tegenwerken. En denk niet dat het alleen maar gaat over vervelende gevoelens. We begrijpen onze positieve gevoelens ook niet altijd. We ervaren die al heel snel als vanzelfsprekend waardoor we ons er verder niet in verdiepen of er bij stilstaan. Dus als we de juiste keuzes voor de toekomst willen maken, dan is het wel handig te weten wat ons tevreden en blij maakt en waarom. Het is kortom de moeite waard en een uitdaging om meer tijd te nemen om onze emoties te kennen en te begrijpen. En dat geldt voor zowel de nagateve al de positieve gevoelens.

Bewust naar je gevoelens kijken en er mee leren omgaan is iets wat we allemaal (weer) moeten leren. Eigenlijk heel vreemd, want lang voordat we leerden denken, konden we al voelen. Maar dat denken heeft ons voelen dus ingehaald en naar de achtergrond geduwd. Bijgevolg heeft in ons volwassen leven het verstand het meestal voor het zeggen. We moeten dus een inhaalslag plegen door onze emoties (weer) te herkennen, te begrijpen, te labelen, te uiten en te reguleren. En een eerste stap in de goede richting is om jezelf toestemming te geven om alles te mogen voelen wat je voelt. Zonder oordeel en zonder schaamte. Want emoties zijn niet goed of slecht, ze zijn er gewoon.

Dus, werk aan de winkel! Want meer congruentie in hoe je overkomt bij anderen en wie jij werkelijk bent is van belang om erachter te komen hoe jij je op bepaalde momenten echt voelt. Daarenboven, als je jezelf naar buiten toe geforceerd ‘hoog’ houdt, negeer je ook nog 's jouw echte gevoelens of doe je ze behoorlijk geweld aan.

Er is trouwens nog iets vreemds aan de hand. Komt er bijvoorbeeld verdriet op, dan gaan we allerlei dingen doen om dat weg te stoppen. Zoals van onderwerp veranderen, wegkijken, afleiding zoeken in werk of sporten, onszelf opbeuren met shoppen of een reep chocola nar binnen werken. Dit, terwijl ons gevoel een ingenieus signaleringssysteem is dat in miljoenen jaren is geëvolueerd om ons te helpen overleven. De hersenen scannen dagelijks een enorme stroom aan informatie, vergelijken die met eerdere ervaringen en zetten ons bewust en onbewust aan tot actie. Zo zet angst ons aan om uit een situatie te ontsnappen, maakt blijheid dat we ons openstellen, zorgt liefde ervoor dat we lichamelijk en emotioneel dicht bij een ander willen zijn. En boosheid maakt dat je voor je behoeften opkomt. Schuldgevoel zet ons aan om banden te herstellen. Verdriet dwingt ons tot stilstaan bij een verlies en tot steun zoeken.

Samengevat gaat het erom dat ik met een naar binnen gerichte aandacht mijzelf vragen stel zoaals: Hoe gaat het met me? Wat heb ik nodig op dit moment? Wat doet deze situatie met mij? Of, algemener: Hoe gaat het met mijn leven? Wat is het belangrijkste wat mij bezighoudt? En probeer bij dit alles geduld op te brengen. Met een houding van interesse en nieuwsgierigheid antwoorden zoeken op dit soort van vragen. Eigenlijk probeer ik zodoende eindelijk eens echt aandacht te geven aan mijn gevoelens. Oók omdat ik wil voorkomen dat (verwaarloosde) gevoelens uiteindelijk gaan werken als een telefoon die blijft rinkelen totdat ik - misschien te laat - opneem...

• Herman

Heen en weer tussen verstand en gevoel  24

Vanaf de achttiende eeuw ontwikkelt zich volgens socio-loog Max Weber in het westen een wereld van ‘onttove-ring’. Met als uitkomst, een moderne samenleving met als leidend principe: rationaliteit en rationalisering. Ofwel een overheersing van het verstandelijke en het gereguleerde. Maar tegelijkertijd ontstond er een tegenbeweging, waar-in naast het rationele óók het gevoelige een rol gaat spelen. Die cultuur van de gevoeligheid kreeg echter in de eerste helft van de twintigste eeuw te maken met fikse tegenwind. En die waait nog steeds als een soort van ‘cool’ door onze huidige samenleving en heeft vooral invloed op de jeugdcultuur. Gevoelige mensen worden gezien als 'watjes' die overdreven sentimenteel zijn en behept met een gebrek aan helderheid en redelijkheid.

Als we dan even wat verder inzoomen op de jaren ’80 van de vorige eeuw dan zien we een hernieuwde en brede tendens zichtbaar worden, ook wel aangeduid als ‘sensibilisering’.  U weet wel, een term die veel te weeg bracht na het gedoe rond ‘Pieter Omtzigt functie elders’. De belangrijkste drager van die sensibilisering is de ‘nieuwe middenklasse’: hoogopgeleide, vrijzinnige stedelingen die weer belangstelling hebben voor zelfontplooiing en die met elkaar een onderscheidende levensstijl delen. Namelijk, meer aandacht voor gevoeligheid naar anderen, ofwel het je verplaatsen in het perspectief van de ander (empathie). Sensibiliseren wil zeggen dat individuen een steeds gedifferentieerder en complexer vermo-gen ontwikkelen om waar te nemen en te voelen. En zo komt het gevoelige-zelf centraal te staan. Maar zoals altijd roept dit weer een tegenreactie op in de zin van een soort minachting voor die sensitiviteit. Dat zie je gebeuren in neo-liberale kringen en vooral in het rechts-populistische kamp: een verachting voor ‘zachtheid’ in naam van ‘hardheid’ en het inwisselen van ‘kwetsbaarheid’ voor ‘weerbaarheid’.

Terug naar het geven van meer ruimte aan gevoeligheid zoals we dat de laatste decennia zien gebeuren. Ofwel sensibilisering, gekoppeld aan het programma van de ‘positieve psychologie’. Een stroming binnen de psychologie die, zo lijkt het, vooral voorrang geeft aan positieve gevoelens. Negatieve, neutrale of ambivalente gevoelens worden in deze psychologie als problematisch gezien. Het gaat vooral om zelfontplooiing en authenticiteit die weinig ruimte laat aan de meer negatieve emoties zoals angst, woede en verdriet. Positieve gevoeligheid graag! Vooral gepaard gaand aan het vermogen om het welbevinden van lichaam en geest tot stand te brengen. Kortom, een ‘feelgood gevoeligheid’, maar dan met weinig aandacht voor de minder positieve dingen in ons eigen innerlijk en in de buitenwereld. Met als gevolg dat de positieve psychologie het gevaar loopt zich terug te trekken in de veilige ruimte van gelijkgestemden. En dat is jammer ...

Wie een grotere gevoeligheid voorstaat, moet ook bereid zijn om te dealen met ambivalentie en tegen-strijdigheden. En ook met negatieve gevoelens, zoals verdriet, angst, woede en rouw. Want, hoeveel positiviteit je ook stopt in je psyche, narigheid laat zich niet uitbannen. Het leven is wat je overkomt in combinatie met waar jij zelf voor zorgt dat het je overkomt. En vervolgens door wat jij doet met wat jou overkomt. Bijvoorbeeld, zo nu dan jezelf afvragen wat je het beste voor jezelf kan doen. Zoals iets simpels als even wat rust nemen. Of, wat dieper, jezelf de vraag te stellen hoe je in het leven staat en nagaan welke keuzes daar het beste bij passen. En tegelijkertijd goed je eigenwaarde en zelfrespect in de gaten houden. Weten wanneer het aan jou is om een grens te trekken of om verantwoordelijkheid te nemen voor een situatie. Met andere woorden: verstandig met je gevoel omgaan! Soms is het dan nodig de moed te hebben om karakter te tonen en nee te zeggen, of juist een stap naar voren te zetten. En dat laatste is vooral aan de orde als jij weet dat je op jezelf kan rekenen als het erop aan komt. Dat jij jezelf kan vertrouwen. Dat laatste vraagt wel om een ‘goed’ zelfbeeld. En dat is nog niet zo gemakkelijk.

• Herman

Authenticiteit, wel of niet gewenst? 25

Jaren geleden zei iemand over mij in een overwegend ‘doorgestudeerd’ gezelschap: “Jij bent zo authentiek!” Ik wist toentertijd niet precies wat daarmee bedoeld werd. En ik zag ook een aantal aanwezigen tamelijk glazig voor zich uit kijken. Ik vroeg me dus af of ik wel zo blij moest zijn met die mij toegedichte eigenschap. Tegenwoordig word je om de oren geslagen met zinnetjes als: “Wees vooral jezelf!” “Luister naar je innerlijke stem”. En weer vraag ik mij af, wat betekenen die zinnetjes eigenlijk? Doen wie je bent? Wie ben je dan? En is het altijd wel handig en positief om je doen en laten samen te laten vallen met hoe je in elkaar steekt? Of, chiquer gezegd: dat je congruent bent aan jezelf. En, zo niet, zou je dat dan alsnog kunnen leren, authentiek zijn?

Kinderen zijn het toonbeeld van authenticiteit. Daarom vinden we ze zo leuk. Zo willen wij – volwassenen – eigenlijk ook zijn (of blijven…). Helemaal jezelf zijn en lekker je eigen gevoelens of verlangens volgen. Zonder dat je erop hoeft te letten of dat wel gepast is. Authenticiteit wordt ook opgehemeld omdat we er vaak van balen om onszelf anders voor te moeten doen dan we zijn. Niet dat we een radicale ik-gericht-heid voorstaan, maar dan toch wel een soort van natuurlijke onschuld. Gewoon weten wat je wil, en daar zo veel mogelijk naar handelen. Authenticiteit heeft, zo begrepen, dus een positieve reputatie. Authentieke mensen zijn eerlijk tegenover zichzelf. Ze zijn in staat om naar hun innerlijke stem – hun buikgevoel – te luisteren. Ze zijn zich bewust van hun complexe gevoelens, omdat ze toegang hebben tot een diepere wijsheid in zichzelf. Zoiets…

Het is wel handig als een authentiek persoon over goede verbale vermogen beschikt. Want om te begrijpen wat je wil, moet je je eigen gevoelens goed kunnen verwoorden. Zowel naar jezelf als naar anderen. Het blijkt dan ook dat verbaal begaafde mensen gemiddeld een grotere zelfcongruentie hebben omdat ze de juiste woorden kunnen geven aan hun gevoelens. Dit was dan ook één van de grote ontdekkingen in mijn leven: het belang om ‘taal’ te kunnen geven aan mijn gevoelens.

Maar, authentiek-zijn, dus onvervalste trouw aan jezelf; moeten we dat eigenlijk wel willen? En wat is het nut daar dan van? Het is trouwens opmerkelijk dat de wetenschappelijke psychologie authenticiteit niet erkent als één van de persoonlijkheidskenmerken. En toch zegt de bekende Zwitserse psychoanalyticus Carl Gustav Jung (1875-1961) ons dat de mens er vooral naar streeft zijn ware ik te ontplooien. Of, zoals een bekende Nederlandse pedagoog (Martinus Langeveld - 1905-1989) het heel treffend noemde: 'zelfverantwoordelijke zelfbepaling.

Dus terug naar de vraag of authentiek-zijn wel zo goed is. Authenticiteit nastreven heeft namelijk ook nadelen. Zeker als authenticiteit iets ongeremds heeft. Want je kunt dan met zo’n eigenschap anderen ook makkelijk voor het hoofd stoten. En het kan iemand met een naïeve intuïtie moeite kosten om het sociaal gewenste omgangsspel mee te spelen. Ook als je wil overtuigen of als je je eigen doelen wil doordrukken, kan een teveel aan authenticiteit hinderlijk zijn of op z’n minst onhandig. Want wie onge-remd authentiek is, stoot anderen vaak voor het hoofd. Het kan dus van belang zijn om je aan te passen aan eisen van anderen om een goede verstandhouding te bereiken én om mensen warm te maken voor jouw persoonlijke doelen. En het is dan misschien wenselijker om complimenten uit te delen, vriendelijke woorden uit te wisselen en interesse te veinzen. Zoiets noemen we ‘Functionele flexibiliteit’. Ofwel je anders voordoen dan je bent om een bepaald doel of resultaat te behalen.

Kortom, af en toe anders handelen dan hoe je in essentie bent, is ook een belangrijke vaar'diheid. En eigenlijk leren we dat kinderen van jongs af ook wel aan, zoals rekening houden met verwachtingen van anderen.  Dus, niet in je broek plassen, fatsoenlijk eten, geen geruite kleren met strepen combineren, iets van je leven maken. Mensen zetten voortdurend externe wenselijkheden of eisen in om hun eigen wensen te realiseren.

Alleen al om die reden is absolute authenticiteit (als die al betaat...) niet zo handig, 

• Herman

Oprecht leven en de obstakels daarbij 26

Hoe ontdek je of je goed bezig bent, ofwel zuiver in het leven staat? En als je vindt dat dit hier en daar best wat beter kan, welke belemmeringen zijn er dan? Om een (nog) beter mens te worden, is het goed om de volgende eigenschappen eens onder een vergrootglas te leggen: gewelddadigheid, oneer-lijkheid, stelen, bewijsdrang, gulzigheid, gehechtheid en wrok. En denk niet te snel dat jij dergelijke eigenschappen niet hebt of dat jij daar geen last van hebt! En aan de andere kant, een teveel daarvan kan je behoorlijk in de weg zitten om puur en oprecht te zijn en te leven. Interessant om genoemde eigenschappen eens langs te lopen.

- Het tegenovergestelde van gewelddadigheid is geweldloosheid. Bij dit laatste blijf je kalm en onaangetast omdat jij de jouw aangedane onwelgevalligheden niet als een persoonlijke bedreiging of aanval opvat. Veelal zit daar trouwens angst onder. En dat is een voedingsbodem voor gewelddadig gedrag. Ga dus na welke nare angsten je hebt in geval van gewelddadigheid. En ga die angsten te lijf. Herken ze als ze zich aandienen en loop er niet voor weg. Wees mild voor jezelf en naar anderen en oordeel niet te snel en te hard. Vertel jezelf dat het goed is zoals het is en dat je jezelf of anderen geen kwaad wil doen.

- Oneerlijkheid heeft vaak te maken met onwaarachtigheid. Kijk zo eerlijk mogelijk naar jezelf en naar anderen. We doen ons allemaal weleens anders voor dan wie we werkelijk zijn. Om bij een groep te horen, om iets te bereiken of om aardig te worden gevonden. En weet dat handelen in waarheid je niet altijd gemakkelijk afgaat. Waarheid is iets wat je soms liever ontkent. Maar waarheid is wel altijd betrouwbaar.

- Niet stelen?! Nee, natuurlijk niet! Maar niet-stelen heeft óók te maken met het leren omgaan met alle verleidingen in het leven zonder je daarbij te laten meeslepen door eigen gewin en eigenbelang.

- In onze huidige maatschappij, waarbij rivaliteit en ambitie hand in hand gaan, is het doel soms belang-rijker dan de middelen. Bewijsdrang en behoefte aan erkenning zijn de psychische hobbels van deze tijd. Verbind je met je innerlijke wereld, want daar bestaat geen bewijsdrang en rivaliteit. Door je tot je zelf te wenden en naar je innerlijke stem te luisteren opent zich doorgaans een wereld die er plezieriger uitziet dan de wereld om ons heen. Oók de mensen in jouw omgeving profiteren daarvan. Echte rijkdom is ontvangen wat jou toe komt.

- Gulzigheid is eigenlijk het je verliezen in een overvloed van behoeften die je ‘blind’ nastreeft. En bij tegenslagen willen we ons vaak beter voelen dan de situatie van dat moment toelaat. Dus bewegen we weg van dat slechte gevoel en proberen we snelle voldoening te vinden. Maar dat is je zelf voor de gek houden. En het vergt daarenboven veel van je energie en vitaliteit. Pas er daarom voor op dat dergelijke gulzigheid niet je passie en vitaliteit opslokt en kijk bewust naar je emoties. Herken en erken ze, onderzoek ze en laat ze vervolgens los.

- Voor veel mensen zijn succes, bezit en op z’n minst enige status belang­rijker dan ze willen toegeven. En te veel gehechtheid hieraan kan jouw gevoel van geluk en tevredenheid flink in de weg staan. Natuurlijk, geniet vol en vrij van het leven en al haar bijkomstigheden. Maar probeer het, als de omstandigheden daarom vragen, net zo makkelijk weer los te laten. Niet-begeren betekent dat je van iets of iemand mag genieten zonder er te krampachtig aan vast te blijven houden of er onrealistische verwachtingen bij te hebben.

- Tenslotte, leven met wrokgevoelens en rancune. Laat het los! Want daarmee blijven rondlopen is vooral slecht voor je eigen mentale gezondheid. Oók als je vindt dat je rechtvaardigheidsgevoel enorm botst met wat er is gebeurd. Trouwens, jouw boosheid over iets is vaak een bescherming van een onderliggende kwetsbaarheid in jouwzelf! Bijvoorbeeld een oude kwetsuur, de angst om in de steek gelaten te worden of om niet geloofd te worden. Dus ga na wat er precies gebeurd is en waarom iets je zo geraakt heeft.  Kijk goed naar wat er precies misging of slecht was en wat het kennelijk met jou doet. Trouwens, het is ook mogelijk om mensen te vergeven zonder dat je je met hen hoeft te verzoenen! En je kan inelk geval, ook zonder verzoening, de ander duidelijk te maken dat niemand een vrijgeleide heeft om over jouw grenzen heen te gaan.

• Herman

Wennen aan ‘het is niet anders’ 27

In mei 2020 de grote sprong gewaagd. Van mijn winterstek terug naar huis nadat de eerste coronagolf haar treurige slag heeft geslagen. Die terugreis doe ik onder normale omstan-digheden op mijn gemakkie in drie dagen. Maar nu waren dat er twee. Ging ook goed. Weer in het land van de ‘intelligente’ lockdown. Zal Rutte die term zelf bedacht hebben?